COP29 çərçivəsində Azərbaycan universitetlərinin birgə assosiasiyası yaradılacaq. Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədr müavini Fariz İsmayılzadə ADA Universitetində "Su və gender bərabərliyi" mövzusunda keçirilən konfransda deyib ki, Azərbaycan su ehtiyatlarının azalması və əhali üçün yaranan risklər baxımından risk qrupuna daxil olan ölkələr sırasındadır.
F. İsmayılzadə su problemlərinin həlli istiqamətində universitetlərin roluna işarə edərək ali təhsil müəssisələrinin birgə fəaliyyətinin vacib olduğunu vurğulayıb:
"İqlimlə bağlı mövzularda universitetlər birgə çalışaraq resurslarını bölüşəcək, birgə tədqiqatlar aparacaq".
Təhsil eksperti Kamran Əsədov da hesab edir ki, COP29 çərçivəsində Azərbaycan universitetlərinin birgə assosiasiyasının yaradılması ölkənin iqlim problemləri ilə bağlı mübarizəsində mühüm rol oynaya bilər.
Kamran Əsədov Demokrat.az-a açıqlamasında söyləyib ki, universitetlər elmi tədqiqatlar, innovativ texnologiyaların inkişafı və təhsil proqramları vasitəsilə iqlim dəyişikliklərinin həllinə kömək edə bilər:
“Bu, xüsusilə yeni assosiasiyanın yaradılması ilə daha səmərəli şəkildə həyata keçirilə bilər. Geniş təhlil edərkən əsas məqamları vurğulamaq olar. Azərbaycan universitetləri iqlim problemlərinin həllində elmi tədqiqatların aparılmasında mühüm rola malikdir. Universitetlərdə iqlim dəyişiklikləri, su və torpaq resurslarının idarə edilməsi, enerji səmərəliliyi, ekosistemlərin qorunması və bərpa edilməsi kimi mövzular üzrə araşdırmalar apara bilər. Bu tədqiqatlar Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, çünki ölkə həm qlobal iqlim dəyişikliyindən, həm də yerli ekoloji problemlərdən əziyyət çəkir. Universitetlərin bu istiqamətdə ixtisaslaşması ölkənin iqlim strategiyasını daha elmi əsaslı etməyə kömək edəcək.
Dünya təcrübəsinə baxsaq, Cambridge University kimi qabaqcıl universitetlər iqlim problemlərinə dair genişmiqyaslı tədqiqatlar aparır. Bu tədqiqatlar texnoloji həllər yaratmaq, siyasət tövsiyələri vermək və maarifləndirmə kampaniyalarına dəstək olmaq üçün istifadə olunur. Azərbaycan universitetlərinin bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməsi həm ölkə daxilində, həm də qlobal miqyasda mühüm töhfə ola bilər”.
Ekspert bildirib ki, universitetlər həmçinin iqlim problemlərinin həlli üçün innovativ texnologiyaların yaradılmasında liderlik edə bilər:
“Yenilənə bilən enerji mənbələri (günəş, külək enerjisi) üzrə texnologiyalar, karbonun tutulması və saxlanılması (CCS) texnologiyaları, eləcə də ekosistemlərin qorunmasına yönələn texnoloji yeniliklər universitet tədqiqatçıları və tələbələri tərəfindən inkişaf etdirilə bilər. Məsələn, Stanford University kimi qabaqcıl universitetlərdə karbon emissiyalarını azaltmaq üçün süni intellekt və digər qabaqcıl texnologiyalar üzərində işlər görülür. Azərbaycan universitetlərinin bu sahəyə yönəlməsi ölkədə yaşıl enerji sektorunun inkişafını sürətləndirə bilər. Universitetlər həmçinin dövlət və özəl sektorla birgə işləyərək, bu texnologiyaların geniş yayılması üçün platformalar və layihələr yarada bilər”.
K.Əsədovun fikrincə, universitetlərin iqlim problemləri ilə bağlı maarifləndirici və təhsil fəaliyyətləri geniş kütlələrə təsir edə bilər:
“COP29 çərçivəsində yaradılan assosiasiya vasitəsilə universitetlər iqlim dəyişikliyi, ekoloji davamlılıq və enerji effektivliyi mövzularında tədris proqramları və kurslar təşkil edə bilər. Xüsusilə, gənc nəsillərin iqlim problemləri ilə mübarizədə fəal iştirak etməsi üçün bu mövzuların təhsil sisteminə inteqrasiyası vacibdir.
Finlandiya, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə əhalini maarifləndirmək üçün təhsil proqramlarını erkən yaşdan tətbiq edir. Azərbaycan universitetləri də bu yanaşmanı tətbiq edərək, gələcək nəsillərə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə daha çox bilik və bacarıqlar qazandırmağa nail ola bilər.
Universitetlər elmi tədqiqatlardan əldə etdikləri nəticələri dövlət siyasətinin formalaşmasına töhfə verə bilərlər. COP29 kimi beynəlxalq platformalar, ölkə üçün davamlı siyasətlərin hazırlanması üçün əhəmiyyətli imkanlar yaradır. Azərbaycan universitetləri iqlimlə bağlı elmi tədqiqatlar apararaq, bu sahədə milli və qlobal siyasətlərin formalaşmasına, Azərbaycanın Paris Razılaşması və digər beynəlxalq sazişlər çərçivəsində öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə dəstək verə bilər”.
Törə Zeynallı
Demokrat.az
F. İsmayılzadə su problemlərinin həlli istiqamətində universitetlərin roluna işarə edərək ali təhsil müəssisələrinin birgə fəaliyyətinin vacib olduğunu vurğulayıb:
"İqlimlə bağlı mövzularda universitetlər birgə çalışaraq resurslarını bölüşəcək, birgə tədqiqatlar aparacaq".
Təhsil eksperti Kamran Əsədov da hesab edir ki, COP29 çərçivəsində Azərbaycan universitetlərinin birgə assosiasiyasının yaradılması ölkənin iqlim problemləri ilə bağlı mübarizəsində mühüm rol oynaya bilər.
Kamran Əsədov Demokrat.az-a açıqlamasında söyləyib ki, universitetlər elmi tədqiqatlar, innovativ texnologiyaların inkişafı və təhsil proqramları vasitəsilə iqlim dəyişikliklərinin həllinə kömək edə bilər:
“Bu, xüsusilə yeni assosiasiyanın yaradılması ilə daha səmərəli şəkildə həyata keçirilə bilər. Geniş təhlil edərkən əsas məqamları vurğulamaq olar. Azərbaycan universitetləri iqlim problemlərinin həllində elmi tədqiqatların aparılmasında mühüm rola malikdir. Universitetlərdə iqlim dəyişiklikləri, su və torpaq resurslarının idarə edilməsi, enerji səmərəliliyi, ekosistemlərin qorunması və bərpa edilməsi kimi mövzular üzrə araşdırmalar apara bilər. Bu tədqiqatlar Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, çünki ölkə həm qlobal iqlim dəyişikliyindən, həm də yerli ekoloji problemlərdən əziyyət çəkir. Universitetlərin bu istiqamətdə ixtisaslaşması ölkənin iqlim strategiyasını daha elmi əsaslı etməyə kömək edəcək.
Dünya təcrübəsinə baxsaq, Cambridge University kimi qabaqcıl universitetlər iqlim problemlərinə dair genişmiqyaslı tədqiqatlar aparır. Bu tədqiqatlar texnoloji həllər yaratmaq, siyasət tövsiyələri vermək və maarifləndirmə kampaniyalarına dəstək olmaq üçün istifadə olunur. Azərbaycan universitetlərinin bu istiqamətdə fəaliyyət göstərməsi həm ölkə daxilində, həm də qlobal miqyasda mühüm töhfə ola bilər”.
Ekspert bildirib ki, universitetlər həmçinin iqlim problemlərinin həlli üçün innovativ texnologiyaların yaradılmasında liderlik edə bilər:
“Yenilənə bilən enerji mənbələri (günəş, külək enerjisi) üzrə texnologiyalar, karbonun tutulması və saxlanılması (CCS) texnologiyaları, eləcə də ekosistemlərin qorunmasına yönələn texnoloji yeniliklər universitet tədqiqatçıları və tələbələri tərəfindən inkişaf etdirilə bilər. Məsələn, Stanford University kimi qabaqcıl universitetlərdə karbon emissiyalarını azaltmaq üçün süni intellekt və digər qabaqcıl texnologiyalar üzərində işlər görülür. Azərbaycan universitetlərinin bu sahəyə yönəlməsi ölkədə yaşıl enerji sektorunun inkişafını sürətləndirə bilər. Universitetlər həmçinin dövlət və özəl sektorla birgə işləyərək, bu texnologiyaların geniş yayılması üçün platformalar və layihələr yarada bilər”.
K.Əsədovun fikrincə, universitetlərin iqlim problemləri ilə bağlı maarifləndirici və təhsil fəaliyyətləri geniş kütlələrə təsir edə bilər:
“COP29 çərçivəsində yaradılan assosiasiya vasitəsilə universitetlər iqlim dəyişikliyi, ekoloji davamlılıq və enerji effektivliyi mövzularında tədris proqramları və kurslar təşkil edə bilər. Xüsusilə, gənc nəsillərin iqlim problemləri ilə mübarizədə fəal iştirak etməsi üçün bu mövzuların təhsil sisteminə inteqrasiyası vacibdir.
Finlandiya, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə əhalini maarifləndirmək üçün təhsil proqramlarını erkən yaşdan tətbiq edir. Azərbaycan universitetləri də bu yanaşmanı tətbiq edərək, gələcək nəsillərə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə daha çox bilik və bacarıqlar qazandırmağa nail ola bilər.
Universitetlər elmi tədqiqatlardan əldə etdikləri nəticələri dövlət siyasətinin formalaşmasına töhfə verə bilərlər. COP29 kimi beynəlxalq platformalar, ölkə üçün davamlı siyasətlərin hazırlanması üçün əhəmiyyətli imkanlar yaradır. Azərbaycan universitetləri iqlimlə bağlı elmi tədqiqatlar apararaq, bu sahədə milli və qlobal siyasətlərin formalaşmasına, Azərbaycanın Paris Razılaşması və digər beynəlxalq sazişlər çərçivəsində öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə dəstək verə bilər”.
Törə Zeynallı
Demokrat.az
