Xərçəng artıq yalnız yaşlıları təhdid etmir. Son illərdə aparılan araşdırmalar göstərir ki, 50 yaşdan kiçik insanlarda xərçəng halları sürətlə artmaqdadır. Xüsusilə Y nəsli keçmişdə yaşlılarda görülən xərçəng növləri ilə qarşılaşır.
Demokrat.az xəbər verir ki, 18-44 yaşlı fərdlərdə kolon xərçəngi (qalın bağırsaq) diaqnozu nisbətləri son 20 ildə 15 faiz artıb. Bu onu göstərir ki, xərçəng yalnız yaşlı insanları deyil, gəncləri də risk altında qoyur.
Miçiqan Universitetinin qastroenterologiya mütəxəssisi və eyni zamanda Rogel Xərçəng Genetika Klinikasının direktoru Prof. Dr. Elena Stoffel bildirib ki, Xərçəng riskini azaltmağın 9 yolunu açıqlayıb.
1. Ailə keçmişinizi həkinizlə paylaşın
Xərçəng tarixi olan ailə üzvləri genetik meyli göstərə bilər. Dr. Stoffel qeyd edir ki, ailəsində qalın bağırsaq xərçəngi olan insanlar 20 yaşlarında kolonoskopiyaya başlamalıdırlar. Orta riski olan şəxslər 45 yaşından etibarən müayinəyə start verməlidir.
2. Siqaret çəkməyin
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünyada 1,25 milyarddan çox tütün istifadəçisi var. Xərçəng hadisələrinin 20 faizi və xərçəng ölümlərinin 30 faizi siqaret çəkənlərdir. Ağciyər xərçəngi hallarının növbəti 25 il ərzində əhəmiyyətli dərəcədə artacağı gözlənilir. Araşdırmalar göstərir ki, Z nəslinə siqaret və tütün məmulatlarının satışına qadağa qoyulması 70 il ərzində 1,2 milyon ağciyər xərçəngi ölümünün qarşısını alacaq.
3. Alkoqolu dayandırın
Alkoqol istehlakının DNT zədələnməsinə səbəb olan və zamanla qaraciyərə zərər verə bilən toksinlər əmələ gətirdiyi bilinir. Həddindən artıq spirt istehlakı xərçəng riskini artırır.
4. Sağlam qidalanın
Yüksək yağlı, aşağı lifli Qərb pəhrizi erkən yaşlarda kolorektal xərçəng riskini artıra bilər. Miçiqan Universitetinin mütəxəssisləri tam taxıl, meyvə və tərəvəz istehlak etməyi tövsiyə edir. Qırmızı ət və işlənmiş qidaların məhdudlaşdırılması lazım olduğu vurğulanır.
5. Kifayət qədər yuxu alın
Qeyri-kafi yuxu hormon balansının pozulmasına və bioloji saatın pozulmasına səbəb ola bilər ki, bu da bəzi xərçəng növlərinin riskini artırır Mütəxəssislər böyüklərin hər gecə 7-9 saat yatmasını tövsiyə edir.
6. Müntəzəm olaraq məşq edin
Daimi məşq piylənmənin qarşısını alır və xərçəngin yaratdığı iltihabı azalda bilər. Bundan əlavə, immunitet sistemini gücləndirir və həzm sistemini tənzimləyir.
7. Günəş kremi istifadə edin
ABŞ-da hər üç nəfərdən biri günəş kremindən istifadə etmədiyini etiraf edir. Dəri xərçəngi ABŞ-da ən çox rast gəlinən xərçəng növü olduğundan, hər bir insan ən azı SPF 30 qoruyucu faktoru olan günəş kremindən istifadə etməlidir. Dermatoloqlar üzə iki barmaq ölçüsündə krem çəkməyi məsləhət görürlər.
8. HPV-yə qarşı qorunun
İnsan papillomavirusu (HPV) baş və boyun xərçəngi növü olan orofaringeal xərçəng üçün mühüm risk faktorudur. CDC 11-12 yaşlarında HPV peyvəndini tövsiyə edir.
9. Çirkləndiricilərə məruz qalmağı məhdudlaşdırın
Ətraf mühitin çirkləndiricilərinə, kimyəvi maddələrə və toksinlərə məruz qalmanın məhdudlaşdırılması xərçəng riskini azalda bilər.
Jalə
Demokrat.az
Demokrat.az xəbər verir ki, 18-44 yaşlı fərdlərdə kolon xərçəngi (qalın bağırsaq) diaqnozu nisbətləri son 20 ildə 15 faiz artıb. Bu onu göstərir ki, xərçəng yalnız yaşlı insanları deyil, gəncləri də risk altında qoyur.
Miçiqan Universitetinin qastroenterologiya mütəxəssisi və eyni zamanda Rogel Xərçəng Genetika Klinikasının direktoru Prof. Dr. Elena Stoffel bildirib ki, Xərçəng riskini azaltmağın 9 yolunu açıqlayıb.
1. Ailə keçmişinizi həkinizlə paylaşın
Xərçəng tarixi olan ailə üzvləri genetik meyli göstərə bilər. Dr. Stoffel qeyd edir ki, ailəsində qalın bağırsaq xərçəngi olan insanlar 20 yaşlarında kolonoskopiyaya başlamalıdırlar. Orta riski olan şəxslər 45 yaşından etibarən müayinəyə start verməlidir.
2. Siqaret çəkməyin
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünyada 1,25 milyarddan çox tütün istifadəçisi var. Xərçəng hadisələrinin 20 faizi və xərçəng ölümlərinin 30 faizi siqaret çəkənlərdir. Ağciyər xərçəngi hallarının növbəti 25 il ərzində əhəmiyyətli dərəcədə artacağı gözlənilir. Araşdırmalar göstərir ki, Z nəslinə siqaret və tütün məmulatlarının satışına qadağa qoyulması 70 il ərzində 1,2 milyon ağciyər xərçəngi ölümünün qarşısını alacaq.
3. Alkoqolu dayandırın
Alkoqol istehlakının DNT zədələnməsinə səbəb olan və zamanla qaraciyərə zərər verə bilən toksinlər əmələ gətirdiyi bilinir. Həddindən artıq spirt istehlakı xərçəng riskini artırır.
4. Sağlam qidalanın
Yüksək yağlı, aşağı lifli Qərb pəhrizi erkən yaşlarda kolorektal xərçəng riskini artıra bilər. Miçiqan Universitetinin mütəxəssisləri tam taxıl, meyvə və tərəvəz istehlak etməyi tövsiyə edir. Qırmızı ət və işlənmiş qidaların məhdudlaşdırılması lazım olduğu vurğulanır.
5. Kifayət qədər yuxu alın
Qeyri-kafi yuxu hormon balansının pozulmasına və bioloji saatın pozulmasına səbəb ola bilər ki, bu da bəzi xərçəng növlərinin riskini artırır Mütəxəssislər böyüklərin hər gecə 7-9 saat yatmasını tövsiyə edir.
6. Müntəzəm olaraq məşq edin
Daimi məşq piylənmənin qarşısını alır və xərçəngin yaratdığı iltihabı azalda bilər. Bundan əlavə, immunitet sistemini gücləndirir və həzm sistemini tənzimləyir.
7. Günəş kremi istifadə edin
ABŞ-da hər üç nəfərdən biri günəş kremindən istifadə etmədiyini etiraf edir. Dəri xərçəngi ABŞ-da ən çox rast gəlinən xərçəng növü olduğundan, hər bir insan ən azı SPF 30 qoruyucu faktoru olan günəş kremindən istifadə etməlidir. Dermatoloqlar üzə iki barmaq ölçüsündə krem çəkməyi məsləhət görürlər.
8. HPV-yə qarşı qorunun
İnsan papillomavirusu (HPV) baş və boyun xərçəngi növü olan orofaringeal xərçəng üçün mühüm risk faktorudur. CDC 11-12 yaşlarında HPV peyvəndini tövsiyə edir.
9. Çirkləndiricilərə məruz qalmağı məhdudlaşdırın
Ətraf mühitin çirkləndiricilərinə, kimyəvi maddələrə və toksinlərə məruz qalmanın məhdudlaşdırılması xərçəng riskini azalda bilər.
Jalə
Demokrat.az
