Demokrat.az Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının Dayanıqlı İnkişaf və Korporativ Təsir Komitəsinin sədri Rəna Tahirova ilə müsahibəni təqdim edir.
Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) iqlim dəyişikliyi və dayanıqlıq kimi qlobal problemlərin həllində özəl sektorun rolunu əhəmiyyətli sayır. Palata hesab edir ki, müəssisələrin iqlim siyasətinin formalaşdırılmasında, dayanıqlıq səylərinə töhfə verməkdə və inkişaf imkanlarından yararlanmaqda öz rollarını başa düşmələri mütləqdir. Biznesmenlər, siyasətçilər və maraqı olan tərəflər arasında dialoqu və əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə Palata daha dayanıqlı gələcəyə doğru mənalı fəaliyyətə təkan verməyə çalışır. AmCham-ın Dayanıqlı İnkişaf və Korporativ Təsir Komitəsinin Sədri Rəna Tahirova ilə söhbətimizdə də bu barədə danışmışıq.
-Rəna xanım, AmCham Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq “Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı”nı nəşr edir. Bu kitabça nədən bəhs edir?
Bu kitabça özəl sektorun ətraf mühit, sosial və idarəetmə (ESG) təcrübələrini dəstəkləmək və təkmilləşdirmək məqsədi daşıyan hərtərəfli bələdçidir. AmChamın Dayanıqlılıq Təlimatları bir vasitə olaraq, özəl sektorun həm gündəlik fəaliyyətində, həm də strateji məqsədlərini qurarkən tətbiq edə biləcəyi davamlı inkişaf sahəsində ətraflı yanaşmalar və müxtəlif baxışları təklif edir.
-Nə üçün indi bu praktiki təlimatı nəşr etdirmək qərarına gəldik?
-Uzun müddətdir ki, belə bir Dayanıqlılıq kitabçasını hazırlamağı arzulayırdıq və bu barədə danışırdıq. Çox şadıq ki, “Sustainera Solutions” şirkətinin əməkdaşlığı ilə və “bp” şirkətinin dəstəyi sayəsində indi bunu etmək imkanımız oldu. Bu gün dayanıqlı inkişaf prinsiplərinin korporativ sektorun idarəetmə standartlarına inteqrasiyası aktual zərurətə çevrilir. Şirkətlər ESG prinsiplərinə uyğunluğun biznesin gələcək inkişafı üçün zəruri şərt olduğunu görürlər. Lakin praktikada həmişə aydın olmur ki, hansı standartları seçmək olar, onları necə tətbiq etmək olar. Məsələn, tullantıların idarə olunması, karbon qazların emissiyalarının azaldılması və s. üçün uzunmüddətli və qısamüddətli məqsədlərin necə qurulmalı olduğu tam aydın deyil. Düşünürəm ki, bu bələdçi biznesin inkişafı, dayanıqlı inkişaf və insan resurslarının idarə edilməsi üzrə mütəxəssislər üçün bir istinad mənbəyi olacaq.
Kitabçanın aktuallığı ondan ibarətdir ki, o, mövcud tendensiyalar, məqsədlər və standartlar haqqında sadə dildə, aydın və hərtərəfli məlumat verir. Nəzərə alsaq ki, ESG standartlarının tətbiqi hazırda hökumətin prioritetidir, onun aktuallığı danılmazdır. “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq üzrə Təlimatı ” çoxyönlüdür, o, təkcə özəl sektor üçün deyil, həm də hökumət mütəxəssisləri və tələbələr üçün maraqlı vəsaitdir.
Nəhayət, “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı ” ilə biz təcrübə mübadiləsini asanlaşdıracaq, şirkətlərə ekoloji və sosial riskləri həll etməyə kömək edəcək bir resurs yaratmaq istədik. Artıq məlum faktdır ki, bu gün qeyri-maliyyə riskləri maliyyə risklərindən üstündür. Buna görə də, ESG standart və prinsiplərinin tətbiqi yolu ilə korporativ idarəetməni təkmilləşdirməkdə məqsədimiz şirkətlərin risklərini azaltmaq və müsbət dəyişikliklərə nail olmaqdır.
-Rəna xanım, biz “Dayanıqlı İnkişaf” ifadəsini işlədirik... Bəs “Dayanıqsız İnkişaf” nədir?
-Dayanıqlı inkişaf iqtisadi artım, sosial ədalət və ətraf mühitə minimum təsirin ahəngdar birləşməsini nəzərdə tutur. Qeyri-dayanıqlı inkişaf isə əsasən iqtisadi nailiyyətləri nəzərdə tutan, yalnız mənfəət əldə etməyə və kapitalı artırmağa yönəlmiş bir modeldir. Dayanızsız inkişaf ətraf mühitin deqradasiyasına, sosial bərabərsizliyə, yəni varlı və kasıb arasında böyük uçuruma, insanların həyat şəraitinin pisləşməsinə, eləcə də iqtisadi qeyri-sabitliyə səbəb ola bilər. Çox vaxt biznes yalnız bugünkü qısamüddətli məqsədlərə yönəldilir, uzunmüddətli hədəflər qoymur və bu, getdikcə daha çox iqtisadi qeyri-sabitliyə səbəb olur. Davamlı inkişaf isə əksinə, sosial, ekoloji və idarəetmə yanaşmaları nəzərə alınmaqla, düşünülmüş qısamüddətli addımlardan ibarət uzunmüddətli strategiyanı nəzərdə tutur.
-Rəna xanım, belə bir fikir də var ki, dayanıqlı inkişaf bahalı həzdir... Bizneslər dayanıqlılığın uzun və ya orta müddətdə nə qədər sərfəli olduğunu hesablaya bilirmi?
-Bəli, dayanıqlıı inkişaf bahalı təklif sayılır və kiçik və orta biznes üçün həmişə əlverişli deyil. Çünki, bu orta və kiçik sahibkarların həmişə ödəyə bilmədiyi innovasiyaların, yeni texnologiyalara sərmaya tətbiqini nəzərdə tutur. Ona görə də bu cür təşəbbüsləri dəstəkləməli olan müxtəlif beynəlxalq və dövlət maliyyə qurumları köməyə gəlməlidir. Dövlət qurumları tək qanunvericiliklə yox, eyni zamanda maliyyə ilə də köməklik göstərməlidirlər. Bu, qrantların ayrılması, loyal kredit şərtlərinin təmin edilməsi, ekspert və məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi ola bilər. Qeyd etdiyim kimi, dayanıqlılıq yanaşmalarının qəbulu ilkin olaraq sərmaya tələb edir və əsassız dərəcədə bahalı görünə bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə bu, çox konkret və ölçülə bilən əhəmiyyətli biznes faydaları gətirir. Məsələn, bu, enerji xərclərinin və istehsal xərclərinin azalmasıdır. İstehsala dairəvi yanaşmanı tətbiq etməklə, tullantıların düzgün idarə edilməsi ilə, çirkab sularından yenidən istifadə texnologiyalarının tətbiqi və s. kimi hallar böyük qənaətə gətirib çıxarar.
Bundan əlavə, bu, dayanıqlı inkişaf standartlarının məcburi olduğu beynəlxalq maliyyə institutlarının investisiyalarına çıxışdır. ESG standartlarına riayət etmək riskləri azaltmaq demək olduğundan, investorlar çox vaxt güclü ESG göstəriciləri olan şirkətləri axtarırlar, çünki onları daha az riskli hesab edirlər.
Dayanıqlı inkişaf innovativ yanaşmanı simulyasiya edir və istənilən yenilik bazarda həmişə üstünlük təşkil edir. Bu, təkcə məhsuldarlığın artması deyil, həm də işçilərin sədaqətidir. Çünki ESG prinsiplərindən biri şirkətin sosial məsuliyyətini və işçilərə münasibətdə daha diqqətli olmasını nəzərdə tutan sosial yanaşmadır. Davamlılıq müəyyən ilkin investisiya tələb edir, lakin uzunmüddətli faydalar ilkin xərclərdən xeyli üstündür.
Bu gün davamlılıq təcrübələrinə sərmayə qoyan şirkətlər müəyyən iqtisadi resurslardan və azaldılmış risklərdən faydalanaraq, sabah daha yaxşı mövqe tutacaqlar. “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı” da məhz davamlı inkişaf təcrübələrinin bütün üstünlüklərini göstərmək üçün hazırlanmışdır.
-“AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı” nə vaxt dərc olunacaq?
-Təlimat avqustun 1-də Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının saytında – bu linkdə yerləşdiriləcək: https://amcham.az/az/other-publications
-Maraqlı müsahibə üçün təşəkkür edirik.
Mən də maraqlı suallara görə təşəkkür edirəm.
Demokrat.az
Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) iqlim dəyişikliyi və dayanıqlıq kimi qlobal problemlərin həllində özəl sektorun rolunu əhəmiyyətli sayır. Palata hesab edir ki, müəssisələrin iqlim siyasətinin formalaşdırılmasında, dayanıqlıq səylərinə töhfə verməkdə və inkişaf imkanlarından yararlanmaqda öz rollarını başa düşmələri mütləqdir. Biznesmenlər, siyasətçilər və maraqı olan tərəflər arasında dialoqu və əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə Palata daha dayanıqlı gələcəyə doğru mənalı fəaliyyətə təkan verməyə çalışır. AmCham-ın Dayanıqlı İnkişaf və Korporativ Təsir Komitəsinin Sədri Rəna Tahirova ilə söhbətimizdə də bu barədə danışmışıq.
-Rəna xanım, AmCham Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq “Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı”nı nəşr edir. Bu kitabça nədən bəhs edir?
Bu kitabça özəl sektorun ətraf mühit, sosial və idarəetmə (ESG) təcrübələrini dəstəkləmək və təkmilləşdirmək məqsədi daşıyan hərtərəfli bələdçidir. AmChamın Dayanıqlılıq Təlimatları bir vasitə olaraq, özəl sektorun həm gündəlik fəaliyyətində, həm də strateji məqsədlərini qurarkən tətbiq edə biləcəyi davamlı inkişaf sahəsində ətraflı yanaşmalar və müxtəlif baxışları təklif edir.
-Nə üçün indi bu praktiki təlimatı nəşr etdirmək qərarına gəldik?
-Uzun müddətdir ki, belə bir Dayanıqlılıq kitabçasını hazırlamağı arzulayırdıq və bu barədə danışırdıq. Çox şadıq ki, “Sustainera Solutions” şirkətinin əməkdaşlığı ilə və “bp” şirkətinin dəstəyi sayəsində indi bunu etmək imkanımız oldu. Bu gün dayanıqlı inkişaf prinsiplərinin korporativ sektorun idarəetmə standartlarına inteqrasiyası aktual zərurətə çevrilir. Şirkətlər ESG prinsiplərinə uyğunluğun biznesin gələcək inkişafı üçün zəruri şərt olduğunu görürlər. Lakin praktikada həmişə aydın olmur ki, hansı standartları seçmək olar, onları necə tətbiq etmək olar. Məsələn, tullantıların idarə olunması, karbon qazların emissiyalarının azaldılması və s. üçün uzunmüddətli və qısamüddətli məqsədlərin necə qurulmalı olduğu tam aydın deyil. Düşünürəm ki, bu bələdçi biznesin inkişafı, dayanıqlı inkişaf və insan resurslarının idarə edilməsi üzrə mütəxəssislər üçün bir istinad mənbəyi olacaq.
Kitabçanın aktuallığı ondan ibarətdir ki, o, mövcud tendensiyalar, məqsədlər və standartlar haqqında sadə dildə, aydın və hərtərəfli məlumat verir. Nəzərə alsaq ki, ESG standartlarının tətbiqi hazırda hökumətin prioritetidir, onun aktuallığı danılmazdır. “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq üzrə Təlimatı ” çoxyönlüdür, o, təkcə özəl sektor üçün deyil, həm də hökumət mütəxəssisləri və tələbələr üçün maraqlı vəsaitdir.
Nəhayət, “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı ” ilə biz təcrübə mübadiləsini asanlaşdıracaq, şirkətlərə ekoloji və sosial riskləri həll etməyə kömək edəcək bir resurs yaratmaq istədik. Artıq məlum faktdır ki, bu gün qeyri-maliyyə riskləri maliyyə risklərindən üstündür. Buna görə də, ESG standart və prinsiplərinin tətbiqi yolu ilə korporativ idarəetməni təkmilləşdirməkdə məqsədimiz şirkətlərin risklərini azaltmaq və müsbət dəyişikliklərə nail olmaqdır.
-Rəna xanım, biz “Dayanıqlı İnkişaf” ifadəsini işlədirik... Bəs “Dayanıqsız İnkişaf” nədir?
-Dayanıqlı inkişaf iqtisadi artım, sosial ədalət və ətraf mühitə minimum təsirin ahəngdar birləşməsini nəzərdə tutur. Qeyri-dayanıqlı inkişaf isə əsasən iqtisadi nailiyyətləri nəzərdə tutan, yalnız mənfəət əldə etməyə və kapitalı artırmağa yönəlmiş bir modeldir. Dayanızsız inkişaf ətraf mühitin deqradasiyasına, sosial bərabərsizliyə, yəni varlı və kasıb arasında böyük uçuruma, insanların həyat şəraitinin pisləşməsinə, eləcə də iqtisadi qeyri-sabitliyə səbəb ola bilər. Çox vaxt biznes yalnız bugünkü qısamüddətli məqsədlərə yönəldilir, uzunmüddətli hədəflər qoymur və bu, getdikcə daha çox iqtisadi qeyri-sabitliyə səbəb olur. Davamlı inkişaf isə əksinə, sosial, ekoloji və idarəetmə yanaşmaları nəzərə alınmaqla, düşünülmüş qısamüddətli addımlardan ibarət uzunmüddətli strategiyanı nəzərdə tutur.
-Rəna xanım, belə bir fikir də var ki, dayanıqlı inkişaf bahalı həzdir... Bizneslər dayanıqlılığın uzun və ya orta müddətdə nə qədər sərfəli olduğunu hesablaya bilirmi?
-Bəli, dayanıqlıı inkişaf bahalı təklif sayılır və kiçik və orta biznes üçün həmişə əlverişli deyil. Çünki, bu orta və kiçik sahibkarların həmişə ödəyə bilmədiyi innovasiyaların, yeni texnologiyalara sərmaya tətbiqini nəzərdə tutur. Ona görə də bu cür təşəbbüsləri dəstəkləməli olan müxtəlif beynəlxalq və dövlət maliyyə qurumları köməyə gəlməlidir. Dövlət qurumları tək qanunvericiliklə yox, eyni zamanda maliyyə ilə də köməklik göstərməlidirlər. Bu, qrantların ayrılması, loyal kredit şərtlərinin təmin edilməsi, ekspert və məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi ola bilər. Qeyd etdiyim kimi, dayanıqlılıq yanaşmalarının qəbulu ilkin olaraq sərmaya tələb edir və əsassız dərəcədə bahalı görünə bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə bu, çox konkret və ölçülə bilən əhəmiyyətli biznes faydaları gətirir. Məsələn, bu, enerji xərclərinin və istehsal xərclərinin azalmasıdır. İstehsala dairəvi yanaşmanı tətbiq etməklə, tullantıların düzgün idarə edilməsi ilə, çirkab sularından yenidən istifadə texnologiyalarının tətbiqi və s. kimi hallar böyük qənaətə gətirib çıxarar.
Bundan əlavə, bu, dayanıqlı inkişaf standartlarının məcburi olduğu beynəlxalq maliyyə institutlarının investisiyalarına çıxışdır. ESG standartlarına riayət etmək riskləri azaltmaq demək olduğundan, investorlar çox vaxt güclü ESG göstəriciləri olan şirkətləri axtarırlar, çünki onları daha az riskli hesab edirlər.
Dayanıqlı inkişaf innovativ yanaşmanı simulyasiya edir və istənilən yenilik bazarda həmişə üstünlük təşkil edir. Bu, təkcə məhsuldarlığın artması deyil, həm də işçilərin sədaqətidir. Çünki ESG prinsiplərindən biri şirkətin sosial məsuliyyətini və işçilərə münasibətdə daha diqqətli olmasını nəzərdə tutan sosial yanaşmadır. Davamlılıq müəyyən ilkin investisiya tələb edir, lakin uzunmüddətli faydalar ilkin xərclərdən xeyli üstündür.
Bu gün davamlılıq təcrübələrinə sərmayə qoyan şirkətlər müəyyən iqtisadi resurslardan və azaldılmış risklərdən faydalanaraq, sabah daha yaxşı mövqe tutacaqlar. “AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı” da məhz davamlı inkişaf təcrübələrinin bütün üstünlüklərini göstərmək üçün hazırlanmışdır.
-“AmChamın Bizneslər üçün Dayanıqlılıq Təlimatı” nə vaxt dərc olunacaq?
-Təlimat avqustun 1-də Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının saytında – bu linkdə yerləşdiriləcək: https://amcham.az/az/other-publications
-Maraqlı müsahibə üçün təşəkkür edirik.
Mən də maraqlı suallara görə təşəkkür edirəm.
Demokrat.az
