Son vaxtlar tam elektrikli avtomobillərə maraq azalıb. Bir müddət öncə daha sərfəli və əlçatan olduğu üçün kütləvi marağa səbəb olan elektromobillərdən indi uzaq dururlar.
Halbuki 3 illik müddətə Əlavə Dəyər Vergisindən azad edilmiş bu cür avtomobillər həm də işlənmiş benzindən yaranan qazların havaya atılmasının da qarşısını aldığı üçün ekoloji cəhətdən təmiz hesab olunur. Üstəlik Azərbaycanın isti ölkə olması da elektromobilləri əlverişli edir, çünki şimal ölkələrində elektromobillər daha gücləndirilmiş batereya sistemi ilə təchiz olunurlar ki, bu isə əlavə xərc deməkdir.
Bəs belədirsə, elektromobillər niyə gözdən düşdü?!
Marağın azalmasının əsas səbəblərindən biri kimi ekspertlər elektrik doldurma məntəqələrinin sayının az olmasında görürlər. Xüsusən də iri şəhərlərdə, əsasən paytaxtda belə məntəqələr olsa da, rayondakı sürücülər elektromobil aldığında ilk peşman olduğu məqam bu olur. Alanlar da öz imkanları hesabına avtomobillərini enerji ilə doldura bilirlər.
Bundan başqa bazarı yeni olduğundan belə avtomobillərin ehtiyat hissələrini tapmaq hələ ki çətinlik yaradır. Etimadı doğrultmamasının bir səbəbi də şirkətlərin zəmanət verdiyi tam doldurmadan sonra 400 kilometr məsafəni deyil, 300-350 km qət etməsidir.
Sürücülər arasında təşviş yaranıb
Amma şikayətlər bununla bitmir. Son zamanlarda belə bir iddia olunur ki, elektromobillər şüalanma yayır. Maşın hərəkət zamanı elektromaqnit dalğaları yayır ki, bu da insan orqanizmi üçün ziyandır.
Nəqliyyat üzrə ekspert Seymur Fətəliyev Bizim.Media-ya bildirib ki, bu iddialar daha çox ehtimallara əsaslansa da, artıq sürücülər arasında təşviş yaradıb.
“Gün ərzində yalnız ev-iş maşın sürənlər bəlkə də bunu hiss eləmir, amma elektrikli taksi və ya avtobus sürücüləri müəyyən müddətdən sonra yuxululuq, halsızlıq, baş ağrısı, hətta ürəkbulanması olduğundan şikayət edirlər. Xüsusən də həssas orqanizmli insanlar daha çox əziyyət çəkir. Bu maşınlar yeni gəldiyi vaxt əlamətlərin məhz şüalanmadan ola biləcəyi heç kimin ağlına gəlmirdi, amma zamanla araşdırılıb öyrəniləndən sonra iddialar sürətlə yayılmağa başladı. Üstəlik elektromobillərin ili artdıqca, şüalanma riskinin daha da artması qorxusu insanları ehtiyatlı davranmağa vadar edir”.
Məlumat üçün bildirək ki, iki növ elektromaqnit şüalanması var: ionlaşdırıcı və qeyri-ionlaşdırıcı. Radiasiyanın qeyri-ionlaşdırıcı növlərinə istilik, işıq və digər zərərsiz radiasiya növləri daxildir.
İonlaşdırıcı şüalanmaya isə rentgen və qamma şüaları aiddir. Elektrikli avtomobillər də məhz qeyri-ionlaşdırıcı şüalar yayır. Yəni telefon, planşet, mikrodalğalı soba, kompüterdən nə dərəcədə şüa yayılırsa, bu mobillərin də şüalanması o qədərdir.
Həmçinin ölkəmizdə istismar olunan elektromobillərin mühərriklərinə, batareyalarına, onların mühərriklərinin enerji sərfiyyatına, elektrik enerjisinin və elektrik diapazonunun ölçülməsinə, avtomobillərdə elektronik stabilizasiya sistemlərinin tətbiqinə, yüksək gərginlikli elektrik sistemlərinə, batareyaların təhlükəsizlik tələblərinə və digər təhlükəsizlik göstəricilərinə dair dövlət standartları (AZS ECE 100:2024 “Elektrik ötürücülərinə dair xüsusi tələblərlə bağlı nəqliyyat vasitələrinin təsdiqinə dair vahid müddəalar”) mövcuddur.
Halbuki 3 illik müddətə Əlavə Dəyər Vergisindən azad edilmiş bu cür avtomobillər həm də işlənmiş benzindən yaranan qazların havaya atılmasının da qarşısını aldığı üçün ekoloji cəhətdən təmiz hesab olunur. Üstəlik Azərbaycanın isti ölkə olması da elektromobilləri əlverişli edir, çünki şimal ölkələrində elektromobillər daha gücləndirilmiş batereya sistemi ilə təchiz olunurlar ki, bu isə əlavə xərc deməkdir.
Bəs belədirsə, elektromobillər niyə gözdən düşdü?!
Marağın azalmasının əsas səbəblərindən biri kimi ekspertlər elektrik doldurma məntəqələrinin sayının az olmasında görürlər. Xüsusən də iri şəhərlərdə, əsasən paytaxtda belə məntəqələr olsa da, rayondakı sürücülər elektromobil aldığında ilk peşman olduğu məqam bu olur. Alanlar da öz imkanları hesabına avtomobillərini enerji ilə doldura bilirlər.
Bundan başqa bazarı yeni olduğundan belə avtomobillərin ehtiyat hissələrini tapmaq hələ ki çətinlik yaradır. Etimadı doğrultmamasının bir səbəbi də şirkətlərin zəmanət verdiyi tam doldurmadan sonra 400 kilometr məsafəni deyil, 300-350 km qət etməsidir.
Sürücülər arasında təşviş yaranıb
Amma şikayətlər bununla bitmir. Son zamanlarda belə bir iddia olunur ki, elektromobillər şüalanma yayır. Maşın hərəkət zamanı elektromaqnit dalğaları yayır ki, bu da insan orqanizmi üçün ziyandır.
Nəqliyyat üzrə ekspert Seymur Fətəliyev Bizim.Media-ya bildirib ki, bu iddialar daha çox ehtimallara əsaslansa da, artıq sürücülər arasında təşviş yaradıb.
“Gün ərzində yalnız ev-iş maşın sürənlər bəlkə də bunu hiss eləmir, amma elektrikli taksi və ya avtobus sürücüləri müəyyən müddətdən sonra yuxululuq, halsızlıq, baş ağrısı, hətta ürəkbulanması olduğundan şikayət edirlər. Xüsusən də həssas orqanizmli insanlar daha çox əziyyət çəkir. Bu maşınlar yeni gəldiyi vaxt əlamətlərin məhz şüalanmadan ola biləcəyi heç kimin ağlına gəlmirdi, amma zamanla araşdırılıb öyrəniləndən sonra iddialar sürətlə yayılmağa başladı. Üstəlik elektromobillərin ili artdıqca, şüalanma riskinin daha da artması qorxusu insanları ehtiyatlı davranmağa vadar edir”.
Məlumat üçün bildirək ki, iki növ elektromaqnit şüalanması var: ionlaşdırıcı və qeyri-ionlaşdırıcı. Radiasiyanın qeyri-ionlaşdırıcı növlərinə istilik, işıq və digər zərərsiz radiasiya növləri daxildir.
İonlaşdırıcı şüalanmaya isə rentgen və qamma şüaları aiddir. Elektrikli avtomobillər də məhz qeyri-ionlaşdırıcı şüalar yayır. Yəni telefon, planşet, mikrodalğalı soba, kompüterdən nə dərəcədə şüa yayılırsa, bu mobillərin də şüalanması o qədərdir.
Həmçinin ölkəmizdə istismar olunan elektromobillərin mühərriklərinə, batareyalarına, onların mühərriklərinin enerji sərfiyyatına, elektrik enerjisinin və elektrik diapazonunun ölçülməsinə, avtomobillərdə elektronik stabilizasiya sistemlərinin tətbiqinə, yüksək gərginlikli elektrik sistemlərinə, batareyaların təhlükəsizlik tələblərinə və digər təhlükəsizlik göstəricilərinə dair dövlət standartları (AZS ECE 100:2024 “Elektrik ötürücülərinə dair xüsusi tələblərlə bağlı nəqliyyat vasitələrinin təsdiqinə dair vahid müddəalar”) mövcuddur.
