Fevralın 10-u akademik Yaqub Mahmudovun doğum günüdür.
Demokrat.az akademikin doğum gününü nəzərə alaraq, onun tərcümeyi-halını təqdim edir:
Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudov 1939-cu il fevralın 10-da Şəki rayonunun Baş Göynük kəndində anadan olmuşdur. 1956-cı ildə Balakən rayonunun Sarıbulaq orta məktəbini, 1962-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, həmin ildə aspiranturada saxlanılmışdır. 1966-cı ildə Ağqoyunlu - Venesiya əlaqələrinə həsr olunmuş namizədlik dissertasiyası, 1989-cu ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti Tarix fakültəsinin Elmi Şurasında “Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin Qərbi Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin II yarısı-XVII əsrin əvvəlləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş, 1990-cı ildə professor elmi adını almışdır. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2007) və həqiqi üzvü (2017) seçilmişdir.
Y.Mahmudov 1966-1975-ci illərdə Azərbaycan Ensiklopediyasında elmi redaktor, böyük elmi redaktor, redaksiya müdiri, elmi işlər üzrə baş redaktor müavini, 1968-1981-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda (indiki ADPU) baş müəllim, dosent və 1981-2004-cü illərdə BDU-da dosent, kafedra müdiri, dekan müavini, dekan işləmişdir. 1992-1993-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komissiyası sədrinin müavini və “Azərbaycan Ensiklopediyası” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyinin baş direktoru vəzifələrində çalışmışdır. 2004-2021-ci illərdə AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun direktoru olmuşdur.
Y.Mahmudov tarixşünaslıqda ilk dəfə olaraq XV-XVII əsrlərdə Azərbaycanın Avropa ölkələri ilə geniş diplomatik əlaqələr saxladığını, həmin ölkələrlə danışıqlar aparmış bir çox Azərbaycan diplomatlarının adlarını üzə çıxarmış, fəaliyyətlərini açıqlamış, bu sahədə elmə mühüm yeniliklər gətirmişdir. Azərbaycanın diplomatiya tarixi, Azərbaycan və ümumdünya tarixinin ayrı-ayrı dövrlərinə dair 1000-dən çox monoqrafiya, kitab, dərslik və s. nəşrlərin müəllifidir. Onun “Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin Qərbi Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin II yarısı-XVII əsrin əvvəlləri)” (Bakı, 1991) və “Azərbaycan diplomatiyası (XV-XVII əsrlər)” (Bakı, 1996) adlı fundamental tədqiqatları Moskva Dövlət Universiteti Orta Əsrlər Tarixi kafedrasının qərarı ilə nəşr olunmuş və müxtəlif xarici dillərdə işıq üzü görmüşdür.
O, Qarabağ, Naxçıvan və İrəvan tarixinə dair Dövlət mükafatına layiq görülmüş fundamental əsərlərin müəlliflərindən biri və naşiridir. “Azərbaycan tarixində Heydər Əliyev şəxsiyyəti” (Bakı, 2002), “Heydər Əliyev ideyalarının zəfər yürüşü” (Bakı, 2011), “Heydər Əliyev” (həmmüəllif, 2 cilddə, Bakı, 2013), “İlham Əliyev və Azərbaycan tarix elmi” (Bakı, 2014), “Azərbaycan Respublikasının tarixi” (həmmüəllif, 2 cilddə, Bakı 2016), “Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il soyqırımları” (Bakı, 2016), “Real tarix və “böyük Ermənistan” uydurması” (Bakı, 2017), “Saxtakarların yalançı elmi, yaxud ermənisayağı “tarix” (Bakı, 2019) kimi fundamental monoqrafiyalarını və başqa kitablarını nəşr etdirmişdir. İkicildlik “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası”nın baş redaktorudur. 15 cildlik “Seçilmiş əsərləri” çapdan çıxmışdır. Əsərləri bir çox xarici ölkələrdə (Moskva, Sankt-Peterburq, London, Vaşinqton, Los Anceles, Nyu-York, Ankara, İstanbul, İslamabad, Budapeşt, Buxarest, Varşava, Tiflis, Kiyev, Roma, Qahirə, Seul, Mexiko və b.) nəşr olunmuşdur.
Y.Mahmudov diplomatiya tarixi, itirilmiş torpaqlar, soyqırımları tarixi elmi istiqamətləri sahəsində elmi məktəblər yaradıb. Onun rəhbərliyi ilə “Azərbaycan tarixi ilk mənbələrdə” layihəsi reallaşıb. Yüksəkixtisaslı tarixçi kadrların yetişdirilməsində mühüm rol oynayır. Elmi rəhbərliyi ilə 65 nəfər fəlsəfə və elmlər doktorları yetişmişdir. O, uzun illərdir ki, Tarix ixtisasları üzrə İxtisaslaşdırılmış Dissertasiya Şurasına rəhbərlik edir.
Y.Mahmudov Azərbaycan Respublikasının və Rusiya Federasiyası Dağıstan Respublikasının Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatı, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının və Lütfi-Zadə adına Beynəlxalq Müasir Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Oksford Akademik Birliyinin fəxri professorudur. “Yusif Məmmədəliyev”, “Rəsul Rza”, “Qızıl qılınc”, “Qızıl qələm”, “Samir Əsgərxanov”, “Humay” və “Gənclərin dostu” mükafatları laureatıdır. Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” (1999), “Şərəf” (2009) və 1-ci dərəcəli “Əmək” (2019) ordenləri ilə təltif olunmuşdur. Həmçinin “Ataman Anton Qolovatıy” ordeni, “Simurq” beynəlxalq medalı, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Qızıl Ulduz” medalı, “UN Council for Public Awards” (UNCOPA) təşkilatının “Avropa lideri ulduzu” ordeni, “The Name in Science” (“Elmdə ad”) fəxri titulu, “Ən yaxşı baş menecer” fəxri adı, “Kraliça Viktoriya” Beynəlxalq mükafatı, AMEA-nın “A.A.Bakıxanov” və Tarix İnstitutunun “Gənclərin dostu” mükafatları, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının (TDABEA) Beynəlxalq Atatürk Mükafatı və TDABEA-nın 2019-cu il üçün “Türk dünyasında ilin elm adamı” beynəlxalq mükafatına və digər çoxsaylı təltif və medallara layiq görülmüşdür.
Y.Mahmudov Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvüdür. II, III, IV və V çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir.
Ulu öndər Heydər Əliyev Y.Mahmudovun elmi yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmiş, onu Azərbaycanın “böyük alimi”, “böyük tarixçisi” adlandırmışdır.
Demokrat.az akademikin doğum gününü nəzərə alaraq, onun tərcümeyi-halını təqdim edir:
Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudov 1939-cu il fevralın 10-da Şəki rayonunun Baş Göynük kəndində anadan olmuşdur. 1956-cı ildə Balakən rayonunun Sarıbulaq orta məktəbini, 1962-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, həmin ildə aspiranturada saxlanılmışdır. 1966-cı ildə Ağqoyunlu - Venesiya əlaqələrinə həsr olunmuş namizədlik dissertasiyası, 1989-cu ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti Tarix fakültəsinin Elmi Şurasında “Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin Qərbi Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin II yarısı-XVII əsrin əvvəlləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş, 1990-cı ildə professor elmi adını almışdır. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2007) və həqiqi üzvü (2017) seçilmişdir.
Y.Mahmudov 1966-1975-ci illərdə Azərbaycan Ensiklopediyasında elmi redaktor, böyük elmi redaktor, redaksiya müdiri, elmi işlər üzrə baş redaktor müavini, 1968-1981-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda (indiki ADPU) baş müəllim, dosent və 1981-2004-cü illərdə BDU-da dosent, kafedra müdiri, dekan müavini, dekan işləmişdir. 1992-1993-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komissiyası sədrinin müavini və “Azərbaycan Ensiklopediyası” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyinin baş direktoru vəzifələrində çalışmışdır. 2004-2021-ci illərdə AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun direktoru olmuşdur.
Y.Mahmudov tarixşünaslıqda ilk dəfə olaraq XV-XVII əsrlərdə Azərbaycanın Avropa ölkələri ilə geniş diplomatik əlaqələr saxladığını, həmin ölkələrlə danışıqlar aparmış bir çox Azərbaycan diplomatlarının adlarını üzə çıxarmış, fəaliyyətlərini açıqlamış, bu sahədə elmə mühüm yeniliklər gətirmişdir. Azərbaycanın diplomatiya tarixi, Azərbaycan və ümumdünya tarixinin ayrı-ayrı dövrlərinə dair 1000-dən çox monoqrafiya, kitab, dərslik və s. nəşrlərin müəllifidir. Onun “Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin Qərbi Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin II yarısı-XVII əsrin əvvəlləri)” (Bakı, 1991) və “Azərbaycan diplomatiyası (XV-XVII əsrlər)” (Bakı, 1996) adlı fundamental tədqiqatları Moskva Dövlət Universiteti Orta Əsrlər Tarixi kafedrasının qərarı ilə nəşr olunmuş və müxtəlif xarici dillərdə işıq üzü görmüşdür.
O, Qarabağ, Naxçıvan və İrəvan tarixinə dair Dövlət mükafatına layiq görülmüş fundamental əsərlərin müəlliflərindən biri və naşiridir. “Azərbaycan tarixində Heydər Əliyev şəxsiyyəti” (Bakı, 2002), “Heydər Əliyev ideyalarının zəfər yürüşü” (Bakı, 2011), “Heydər Əliyev” (həmmüəllif, 2 cilddə, Bakı, 2013), “İlham Əliyev və Azərbaycan tarix elmi” (Bakı, 2014), “Azərbaycan Respublikasının tarixi” (həmmüəllif, 2 cilddə, Bakı 2016), “Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il soyqırımları” (Bakı, 2016), “Real tarix və “böyük Ermənistan” uydurması” (Bakı, 2017), “Saxtakarların yalançı elmi, yaxud ermənisayağı “tarix” (Bakı, 2019) kimi fundamental monoqrafiyalarını və başqa kitablarını nəşr etdirmişdir. İkicildlik “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası”nın baş redaktorudur. 15 cildlik “Seçilmiş əsərləri” çapdan çıxmışdır. Əsərləri bir çox xarici ölkələrdə (Moskva, Sankt-Peterburq, London, Vaşinqton, Los Anceles, Nyu-York, Ankara, İstanbul, İslamabad, Budapeşt, Buxarest, Varşava, Tiflis, Kiyev, Roma, Qahirə, Seul, Mexiko və b.) nəşr olunmuşdur.
Y.Mahmudov diplomatiya tarixi, itirilmiş torpaqlar, soyqırımları tarixi elmi istiqamətləri sahəsində elmi məktəblər yaradıb. Onun rəhbərliyi ilə “Azərbaycan tarixi ilk mənbələrdə” layihəsi reallaşıb. Yüksəkixtisaslı tarixçi kadrların yetişdirilməsində mühüm rol oynayır. Elmi rəhbərliyi ilə 65 nəfər fəlsəfə və elmlər doktorları yetişmişdir. O, uzun illərdir ki, Tarix ixtisasları üzrə İxtisaslaşdırılmış Dissertasiya Şurasına rəhbərlik edir.
Y.Mahmudov Azərbaycan Respublikasının və Rusiya Federasiyası Dağıstan Respublikasının Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatı, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının və Lütfi-Zadə adına Beynəlxalq Müasir Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Oksford Akademik Birliyinin fəxri professorudur. “Yusif Məmmədəliyev”, “Rəsul Rza”, “Qızıl qılınc”, “Qızıl qələm”, “Samir Əsgərxanov”, “Humay” və “Gənclərin dostu” mükafatları laureatıdır. Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” (1999), “Şərəf” (2009) və 1-ci dərəcəli “Əmək” (2019) ordenləri ilə təltif olunmuşdur. Həmçinin “Ataman Anton Qolovatıy” ordeni, “Simurq” beynəlxalq medalı, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Qızıl Ulduz” medalı, “UN Council for Public Awards” (UNCOPA) təşkilatının “Avropa lideri ulduzu” ordeni, “The Name in Science” (“Elmdə ad”) fəxri titulu, “Ən yaxşı baş menecer” fəxri adı, “Kraliça Viktoriya” Beynəlxalq mükafatı, AMEA-nın “A.A.Bakıxanov” və Tarix İnstitutunun “Gənclərin dostu” mükafatları, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının (TDABEA) Beynəlxalq Atatürk Mükafatı və TDABEA-nın 2019-cu il üçün “Türk dünyasında ilin elm adamı” beynəlxalq mükafatına və digər çoxsaylı təltif və medallara layiq görülmüşdür.
Y.Mahmudov Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvüdür. II, III, IV və V çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilmişdir.
Ulu öndər Heydər Əliyev Y.Mahmudovun elmi yaradıcılığını yüksək qiymətləndirmiş, onu Azərbaycanın “böyük alimi”, “böyük tarixçisi” adlandırmışdır.
