İyul ayının 10-da Sumqayıt şəhərində yerləşən zavodlardan birində 53 nəfər əməkdaş nahar vaxtı qidadan zəhərlənib. Xəstəxanaya yerləşdirilən şəxslərə stasionar tibbi yardım göstərildikdən sonra evə buraxılıblar və vəziyyətlərinin normal olduğu bildirilib. Bu cür kütləvi zəhərlənmə hadisələri çox vaxt toy mərasimləri və digər müxtəlif tədbirlər zamanı da baş verir.
Bəs, kütləvi zəhərlənmələrdən özümüzü qorumaq üçün nələrə diqqət etməliyik?
Mövzu ilə bağlı Demokrat.az-a açıqlamasında qida təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis İsa Əliyev bildirib ki, məhsulları onların cinsinə, xarakteristikasına görə saxlamayıq.
İsa Əliyev qeyd edib ki, sanitar gigiyenik qaydalar ümumiyyətlə, bütün məhsulların saxlanma şəraitində ən önəmli və birinci amillərdən biridir:
“Qida zəhərlənmələri əsasən 3 səbəbdən qaynaqlanır. Bunun birincisi, fiziki zəhərlənmədir. Fiziki zəifləmə dedikdə, hər hansı xarici bir cismin kontaminasiya nəticəsində qidaya təmas etməsi və insanın da onu qəbul etməsindən yaranan bir zəhərlənmədir. Bu toz, torpaq və ya hansısa bir xarici cisim ola bilər. İkincisi kimyəvi zəhərlənmədir. Bunlara misal olaraq, bir çox iaşə obyektlərində, evlərdə kimyəvi təmizləyici vasitələr istifadə olunur və bu təmizləyiciləri vasitələr bəzən yaxşı təmizlənmir və yuyulmur. Mütləq şəkildə tam əmin olmaq lazımdır ki, istifadə etdiyimiz qablar təmizləyici vasitələrdən yaxşı təmizlənib və bu qidaya təmas etməyəcək.
Digər zəhərlənmə isə mikroorqanizm və bakteriyalarla olan zəhərlənməlidir. Hazırda, xüsusən, yay mövsümündə temperatur yüksək olduğu üçün mikroorqanizmlar münbit şərait tapdıqlarında çoxalırlar və bu zaman müxtəlif zəhərlənmələr baş verə bilər.
Ümumiyyətlə, qidanın saxlanma prinsipləri var. Qidanın saxlanma şəraiti dedikdə temperatur, yəni onun istiliyi, nəmlilik dərəcəsi, turşuluq, oksigenlə təması və s. nəzərdə tutulur.
Saxlanma şəraiti hər bir qidaya uyğun olaraq, yəni qidanın xarakterinə uyğun olaraq tənzimlənir. Siz onu doğru tənzimləmədiyinizdə orda mikroorqanizmlər çoxalır və bu zəhərlənməyə gətirib çıxarır.
Dondurulmuş halda saxlanılması vacib olan məhsullar var. Bura kərə yağı, ət və ət məhsulları və s misal göstərə bilərik. Əgər siz həmin məhsulu yaxın bir tarixdə istifadə etməyəcəksizsə, bunları siz mənfi 18 və 20 dərəcədə saxlamalısınız.
İsti yeməkləri 60 selsi üzərində bir temperaturda saxlamalısız, 75 selsi civarında isə servis edə bilərsiniz. Göründüyü kimi, məhsulların cinsinə görə saxlanma şəraitləri də fərqlidir.
Bir çox konservləşdirilmiş şüşə banka məhsulları var ki, onları hazırlayarkən temperaturu doğru dəyərləndirmək lazımdır. Əks təqdirdə orda kolostrum botulinium bakteriyası ortaya çıxacaq və bu da birbaşa zəhərlənməyə gətirib çıxardacaq.
Xüsusən kolostrum botulinium çox təhlükəli bir bakteriyadır və insanda da reaksiyası çox sürətli gedir. Ona görə məhsulların evlərdə, restoranlarda və iş yerlərində saxlanma şəraitinə diqqət etmək lazımdır.
Bununla yanaşı, qida məhsulları ilə işləyən insanların da gigiyenik qaydalara əməl etməsi vacibdir.
Bu amillərə diqqət etdiyimizdə zəhərlənmələrin faizi minimuma enəcək”.
Əfsanə Rəcəb
Demokrat.az
Bəs, kütləvi zəhərlənmələrdən özümüzü qorumaq üçün nələrə diqqət etməliyik?
Mövzu ilə bağlı Demokrat.az-a açıqlamasında qida təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis İsa Əliyev bildirib ki, məhsulları onların cinsinə, xarakteristikasına görə saxlamayıq.
İsa Əliyev qeyd edib ki, sanitar gigiyenik qaydalar ümumiyyətlə, bütün məhsulların saxlanma şəraitində ən önəmli və birinci amillərdən biridir:
“Qida zəhərlənmələri əsasən 3 səbəbdən qaynaqlanır. Bunun birincisi, fiziki zəhərlənmədir. Fiziki zəifləmə dedikdə, hər hansı xarici bir cismin kontaminasiya nəticəsində qidaya təmas etməsi və insanın da onu qəbul etməsindən yaranan bir zəhərlənmədir. Bu toz, torpaq və ya hansısa bir xarici cisim ola bilər. İkincisi kimyəvi zəhərlənmədir. Bunlara misal olaraq, bir çox iaşə obyektlərində, evlərdə kimyəvi təmizləyici vasitələr istifadə olunur və bu təmizləyiciləri vasitələr bəzən yaxşı təmizlənmir və yuyulmur. Mütləq şəkildə tam əmin olmaq lazımdır ki, istifadə etdiyimiz qablar təmizləyici vasitələrdən yaxşı təmizlənib və bu qidaya təmas etməyəcək.
Digər zəhərlənmə isə mikroorqanizm və bakteriyalarla olan zəhərlənməlidir. Hazırda, xüsusən, yay mövsümündə temperatur yüksək olduğu üçün mikroorqanizmlar münbit şərait tapdıqlarında çoxalırlar və bu zaman müxtəlif zəhərlənmələr baş verə bilər.
Ümumiyyətlə, qidanın saxlanma prinsipləri var. Qidanın saxlanma şəraiti dedikdə temperatur, yəni onun istiliyi, nəmlilik dərəcəsi, turşuluq, oksigenlə təması və s. nəzərdə tutulur.
Saxlanma şəraiti hər bir qidaya uyğun olaraq, yəni qidanın xarakterinə uyğun olaraq tənzimlənir. Siz onu doğru tənzimləmədiyinizdə orda mikroorqanizmlər çoxalır və bu zəhərlənməyə gətirib çıxarır.
Dondurulmuş halda saxlanılması vacib olan məhsullar var. Bura kərə yağı, ət və ət məhsulları və s misal göstərə bilərik. Əgər siz həmin məhsulu yaxın bir tarixdə istifadə etməyəcəksizsə, bunları siz mənfi 18 və 20 dərəcədə saxlamalısınız.
İsti yeməkləri 60 selsi üzərində bir temperaturda saxlamalısız, 75 selsi civarında isə servis edə bilərsiniz. Göründüyü kimi, məhsulların cinsinə görə saxlanma şəraitləri də fərqlidir.
Bir çox konservləşdirilmiş şüşə banka məhsulları var ki, onları hazırlayarkən temperaturu doğru dəyərləndirmək lazımdır. Əks təqdirdə orda kolostrum botulinium bakteriyası ortaya çıxacaq və bu da birbaşa zəhərlənməyə gətirib çıxardacaq.
Xüsusən kolostrum botulinium çox təhlükəli bir bakteriyadır və insanda da reaksiyası çox sürətli gedir. Ona görə məhsulların evlərdə, restoranlarda və iş yerlərində saxlanma şəraitinə diqqət etmək lazımdır.
Bununla yanaşı, qida məhsulları ilə işləyən insanların da gigiyenik qaydalara əməl etməsi vacibdir.
Bu amillərə diqqət etdiyimizdə zəhərlənmələrin faizi minimuma enəcək”.
Əfsanə Rəcəb
Demokrat.az
