“Milli kimliyimizi, həm də dilimizin müstəqil inkişafını qorumaq üçün yad mənşəli sözlərin deyil, türk köklü, dilimizin ruhuna uyğun ifadələrin istifadəsinə üstünlük verilməlidir. Bu, həm Türk dünyası ilə ortaq dilə doğru atılan bir addım, həm də Azərbaycan dilinin gələcək nəsillərə saf şəkildə ötürülməsi baxımından vacibdir”.
Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında filologiya elmləri doktoru Elçin İbrahimov deyib. O bildirib ki, bəzi fikirlərə görə, gündəlik danışıqda tez-tez işlədilən rus mənşəli ifadələri, məsələn, “vopşe”, “tak çto”, “znaçit” sözlərinin Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinə daxil etmək məqsədəuyğun sayılır, lakin bu yanaşma ilə heç bir şəkildə razılaşa bilmərik:“Əksinə, belə ifadələrin nəinki Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinə salınması, hətta gündəlik ünsiyyətdən çıxarılması zəruridir. Bu cür yad söz və ifadələr ana dilimizin saf və milli ruhda inkişafına ciddi maneələr törədir.
Əgər bu tip ifadələrə qarşılıq axtarılırsa, onların öztürkcə, yəni türk mənşəli və dilimizin təbiətinə uyğun alternativlərini tapmaq daha doğru yoldur. Məsələn, rus dilindəki “vopşe” sözünün əvəzinə “büsbütün”, “ümumən”, “tak çto” yerinə “bələliklə”, “ona görə də”, “znaçit” yerinə isə “demək ki”, “nəticə etibarilə” kimi ifadələr onsuzda işlədilir. Bu cür əvəzləmələr, həm məna bütövlüyünü qoruyur, həm də dilin daxili imkanları ilə zənginləşməsinə şərait yaradır.
Bu istiqamətdə uğurlu nümunələr də mövcuddur. Bir vaxtlar işlədilən yad mənşəli “kvorm” termini bu gün artıq “yetərsay” kimi həm anlamlı, həm də dilimizə uyğun formaya salınıb. Bu, göstərir ki, yeni sözləri yad dillərdən olduğu kimi qəbul etməkdənsə, daxili qaynaqlarla yaratmaq həm milli kimliyimizin qorunmasına, həm də dilin inkişafına xidmət edir”.
Elçin İbrahimov qeyd edib ki, gündəlik ünsiyyətdə istifadə etdiyimiz rus, ingilis, hətta bəzən Türkiyə türkcəsindən gələn sözlərin filoloji süzgəcdən keçirmədən dilimizə daxil etməklə biz “dil saflığı”ndan danışa bilmərik:
“Axı, Azərbaycan dilinin söz ehtiyatı kifayət qədər zəngindir və hər bir anlayışın qarşılığını ana dilimizdə tapmaq mümkündür.Nəticə etibarilə, həm milli kimliyimizi, həm də dilimizin müstəqil inkişafını qorumaq üçün yad mənşəli sözlərin deyil, türk köklü, dilimizin ruhuna uyğun ifadələrin istifadəsinə üstünlük verilməlidir. Bu həm Türk dünyası ilə ortaq dilə doğru atılan bir addım, həm də Azərbaycan dilinin gələcək nəsillərə saf şəkildə ötürülməsi baxımından vacibdir”.
Qeyd edək ki, Atatürk Mərkəzinin direktoru, akademik Nizami Cəfərov mətbuata açıqlamasında bildirib ki, “Vopşe”, “tak çto”, “znaçit” kimi sözləri dilimizin lüğətinə daxil etməliyik.
Cavidan Mirzəzadə
Demokrat.az
Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında filologiya elmləri doktoru Elçin İbrahimov deyib. O bildirib ki, bəzi fikirlərə görə, gündəlik danışıqda tez-tez işlədilən rus mənşəli ifadələri, məsələn, “vopşe”, “tak çto”, “znaçit” sözlərinin Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinə daxil etmək məqsədəuyğun sayılır, lakin bu yanaşma ilə heç bir şəkildə razılaşa bilmərik:“Əksinə, belə ifadələrin nəinki Azərbaycan dilinin lüğət tərkibinə salınması, hətta gündəlik ünsiyyətdən çıxarılması zəruridir. Bu cür yad söz və ifadələr ana dilimizin saf və milli ruhda inkişafına ciddi maneələr törədir.
Əgər bu tip ifadələrə qarşılıq axtarılırsa, onların öztürkcə, yəni türk mənşəli və dilimizin təbiətinə uyğun alternativlərini tapmaq daha doğru yoldur. Məsələn, rus dilindəki “vopşe” sözünün əvəzinə “büsbütün”, “ümumən”, “tak çto” yerinə “bələliklə”, “ona görə də”, “znaçit” yerinə isə “demək ki”, “nəticə etibarilə” kimi ifadələr onsuzda işlədilir. Bu cür əvəzləmələr, həm məna bütövlüyünü qoruyur, həm də dilin daxili imkanları ilə zənginləşməsinə şərait yaradır.
Bu istiqamətdə uğurlu nümunələr də mövcuddur. Bir vaxtlar işlədilən yad mənşəli “kvorm” termini bu gün artıq “yetərsay” kimi həm anlamlı, həm də dilimizə uyğun formaya salınıb. Bu, göstərir ki, yeni sözləri yad dillərdən olduğu kimi qəbul etməkdənsə, daxili qaynaqlarla yaratmaq həm milli kimliyimizin qorunmasına, həm də dilin inkişafına xidmət edir”.
Elçin İbrahimov qeyd edib ki, gündəlik ünsiyyətdə istifadə etdiyimiz rus, ingilis, hətta bəzən Türkiyə türkcəsindən gələn sözlərin filoloji süzgəcdən keçirmədən dilimizə daxil etməklə biz “dil saflığı”ndan danışa bilmərik:
“Axı, Azərbaycan dilinin söz ehtiyatı kifayət qədər zəngindir və hər bir anlayışın qarşılığını ana dilimizdə tapmaq mümkündür.Nəticə etibarilə, həm milli kimliyimizi, həm də dilimizin müstəqil inkişafını qorumaq üçün yad mənşəli sözlərin deyil, türk köklü, dilimizin ruhuna uyğun ifadələrin istifadəsinə üstünlük verilməlidir. Bu həm Türk dünyası ilə ortaq dilə doğru atılan bir addım, həm də Azərbaycan dilinin gələcək nəsillərə saf şəkildə ötürülməsi baxımından vacibdir”.
Qeyd edək ki, Atatürk Mərkəzinin direktoru, akademik Nizami Cəfərov mətbuata açıqlamasında bildirib ki, “Vopşe”, “tak çto”, “znaçit” kimi sözləri dilimizin lüğətinə daxil etməliyik.
Cavidan Mirzəzadə
Demokrat.az
