Dünya kütləvi məhv hadisələri üçün yad deyil. İndiyədək beş kütləvi məhv hadisəsi baş verib. Bəzi alimlər hətta altıncı yox oluşub ortasında olduğumuzu iddia edirlər.
Demokrat.az-ın məlumatına görə, dünyadakı məhv hadisələrinij ən böyüyü Yerdəki həyatı o qədər böyük miqyasda məhv etdi ki, ona "Böyük ölüm" adı verilib.
Əgər siz 65 milyon il əvvəl Chicxulub asteroidinin vurması nəticəsində yaranan kütləvi məhvin başımıza gələn ən pis hadisə olduğunu fikirləşirsinizsə, bir daha düşünün və təxminən 250 milyon il əvvələ qayıdın. "Böyük ölüm" (sonralar rəsmi olaraq Perm-Trias yox ölüsü adlandırılıb) bütün həyat normalarını məhv edib.
Məhv olma zamanı dəniz canlılarının 95 faizindən çoxu və quru canlılarının 70 faizindən çoxu ölüb. Ümumilikdə, bu dövrdə Yerdəki bütün növlərin təxminən 90 faizi yer üzündən silinib. Bunun nə qədər vaxt apardığı ilə bağlı mübahisələr hələ də davam edir.
Fosil qeydləri elm adamlarının bütün bunların baş verdiyini söyləyə bilmələrinin səbəbidir. Təsəvvür edin ki, Perm dövründən erkən Trias dövründə çökən çöküntü qayasından bir dilim götürə və "Böyük ölüm"ü fosil müxtəlifliyində qəfil, kəskin azalma kimi düşünə bilərsiniz.
Təbii ki, belə bir kütləvi məhv olma səbəbsiz baş verə bilməzdi. Bununla belə, elm adamları uzun müddətdir ki, bu hadisəyə nəyin səbəb olduğunu anlamaqda çətinlik çəkirdilər. Bəziləri bunun asteroid zərbəsi olduğunu iddia edir, digərləri isə böyük bir vulkan püskürməsinin iqlimi və ya bir sıra amilləri dəyişdiyini deyirdi.
2014-cü ildə Massaçusets Texnologiya İnstitutundan (MIT) bir qrup tədqiqatçı buna metan istehsal edən mikrobların artmasının səbəb ola biləcəyini fərz edib. Onlar Cənubi Çindən gələn çöküntüləri tədqiq etdikdən sonra belə nəticəyə gəliblər ki, Methanosarcina (metan istehsal edən euryarchaeote arxeya cinsi) Perm dövrünün sonlarına doğru inkişaf etməyə başlayıb. Bu daha çox metan demək idi. Daha sonra karbon qazına çevrilərək qlobal istiləşməyə və okeanların turşulaşma səviyyəsinə töhfə verərək, geniş miqyasda məhv olmağa səbəb olub.
Daha yeni tədqiqatlar "amillərin birləşməsi" nəzəriyyəsinə əsaslanır, xüsusən də vulkan püskürmələrinin iqlimə istiləşmə təsirləri quruda meqa El Nino hadisələri ilə daha da şiddətlənir.
Professor Paul Viqnall deyir: "Perm-Trias böhranı zamanı El Nino daha uzun müddət (10 il) quraqlığa səbəb oldu və ardınca illərlə daşqın baş verdi. Beləliklə, yer üzündə hər yerdə iqlim pisləşdir".
Viqnall ilə birgə açıqlama verən professor Yadonq Sun aşağıdakıları əlavə edir: "Həyatların çoxu bu şəraitə uyğunlaşa bilmədi, amma şükürlər olsun ki, bir neçəsi sağ qaldı, yoxsa biz bu gün burada olmazdıq. Əks halda, "Böyük ölüm" Yer üzündə həyatın sonu olardı".
Jalə
Demokrat.az
Demokrat.az-ın məlumatına görə, dünyadakı məhv hadisələrinij ən böyüyü Yerdəki həyatı o qədər böyük miqyasda məhv etdi ki, ona "Böyük ölüm" adı verilib.
Əgər siz 65 milyon il əvvəl Chicxulub asteroidinin vurması nəticəsində yaranan kütləvi məhvin başımıza gələn ən pis hadisə olduğunu fikirləşirsinizsə, bir daha düşünün və təxminən 250 milyon il əvvələ qayıdın. "Böyük ölüm" (sonralar rəsmi olaraq Perm-Trias yox ölüsü adlandırılıb) bütün həyat normalarını məhv edib.
Məhv olma zamanı dəniz canlılarının 95 faizindən çoxu və quru canlılarının 70 faizindən çoxu ölüb. Ümumilikdə, bu dövrdə Yerdəki bütün növlərin təxminən 90 faizi yer üzündən silinib. Bunun nə qədər vaxt apardığı ilə bağlı mübahisələr hələ də davam edir.
Fosil qeydləri elm adamlarının bütün bunların baş verdiyini söyləyə bilmələrinin səbəbidir. Təsəvvür edin ki, Perm dövründən erkən Trias dövründə çökən çöküntü qayasından bir dilim götürə və "Böyük ölüm"ü fosil müxtəlifliyində qəfil, kəskin azalma kimi düşünə bilərsiniz.
Təbii ki, belə bir kütləvi məhv olma səbəbsiz baş verə bilməzdi. Bununla belə, elm adamları uzun müddətdir ki, bu hadisəyə nəyin səbəb olduğunu anlamaqda çətinlik çəkirdilər. Bəziləri bunun asteroid zərbəsi olduğunu iddia edir, digərləri isə böyük bir vulkan püskürməsinin iqlimi və ya bir sıra amilləri dəyişdiyini deyirdi.
2014-cü ildə Massaçusets Texnologiya İnstitutundan (MIT) bir qrup tədqiqatçı buna metan istehsal edən mikrobların artmasının səbəb ola biləcəyini fərz edib. Onlar Cənubi Çindən gələn çöküntüləri tədqiq etdikdən sonra belə nəticəyə gəliblər ki, Methanosarcina (metan istehsal edən euryarchaeote arxeya cinsi) Perm dövrünün sonlarına doğru inkişaf etməyə başlayıb. Bu daha çox metan demək idi. Daha sonra karbon qazına çevrilərək qlobal istiləşməyə və okeanların turşulaşma səviyyəsinə töhfə verərək, geniş miqyasda məhv olmağa səbəb olub.
Daha yeni tədqiqatlar "amillərin birləşməsi" nəzəriyyəsinə əsaslanır, xüsusən də vulkan püskürmələrinin iqlimə istiləşmə təsirləri quruda meqa El Nino hadisələri ilə daha da şiddətlənir.
Professor Paul Viqnall deyir: "Perm-Trias böhranı zamanı El Nino daha uzun müddət (10 il) quraqlığa səbəb oldu və ardınca illərlə daşqın baş verdi. Beləliklə, yer üzündə hər yerdə iqlim pisləşdir".
Viqnall ilə birgə açıqlama verən professor Yadonq Sun aşağıdakıları əlavə edir: "Həyatların çoxu bu şəraitə uyğunlaşa bilmədi, amma şükürlər olsun ki, bir neçəsi sağ qaldı, yoxsa biz bu gün burada olmazdıq. Əks halda, "Böyük ölüm" Yer üzündə həyatın sonu olardı".
Jalə
Demokrat.az
