Qardaş Türkiyə bir həftədən çoxdur ki, böyük fəlakətlə üz-üzə qalıb. Mərkəzi Kahramanmaraş olmaqla 10 vilayətdə baş verən zəlzələlər nəticəsində 31 mindən artıq insan həyatını itirib,on minlərlə insan dağıntılar altında qalıb və onların axtarışı hələ də davam etməkdədir. Bundan başqa, zəlzələ bölgəsini əhatə edən 10 əyalətdə fövqəladə vəziyyət elan edilib.Baş verən zəlzələnin Türkiyə tarixində qeydə alınan ən böyük təbii fəlakətlərdən biri olmasını nəzərə alaraq, zəlzələnin Türkiyəyə vurduğu iqtisadi və sosial ziyanının böyüklüyünü təsəvvür etmək elə də çətin deyil.
Qeydə alınan zəlzələ qardaş ölkənin iqtisadiyyatına 84 milyard dollar zərər vurmuşdur ki, bu da Türkiyənin ÜDM-in təxminən 10 faizini təşkil edir. Bu ziyanın 70,8 milyard dolları yaşayış binalarına dəyən zərər nəticəsində ortaya çıxıb. Ölkə büdcəsinin gəlirləri 10,4 milyard azalıb. Əmək itkilərinin qardaş ölkəyə vurduğu ziyan isə 2.9 milyard dollar təşkil edib.Təbii fəlakətin sosial ziyanının böyüklüyü isə göz qabağındadır. Ailəsi məhv olan, əlil qalan, ağır fiziki və mənəvi travma alan insanların sayı 10 minlərlə ölçülür.
Sevindirici haldır ki, belə böyük miqyaslı fəlakət ilə mübarizədə bir çox dövlət Türkiyəni tək buraxmadı. “Bir millət, iki dövlət” şüarına daima sadiq qalan Azərbaycan bu çətin vaxtda da Türkiyəyə yardım edən ilk dövlət oldu. Fevralın 6-da, Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, güclü zəlzələnin fəsadlarının aradan qaldırılması və axtarış-xilasetmə əməliyyatlarına dəstək məqsədilə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin ilkin olaraq 420 nəfərdən ibarət çevik xilasetmə qüvvələri qardaş ölkəyə yola düşüb.Cənab Prezidentin göstərişi ilə, qardaş ölkəyə yardım aparan 7 təyyarə və 1 avtomobil karvanı göndərilib. Azərbaycan qardaş ölkəyə hər cür tibbi ləvazimatlarla təchiz olunmuş səhra hospitalı, dağıntılardan ziyan çəkmiş vətəndaşların yerləşdirilməsi üçün çadırlar,yataq dəstləri və qızdırıcılar yola salıb. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın da göstərişinə əsasən, fond tərəfindən qardaş ölkəyə humanitar yardım göndərilib. Fondun yardımı sayəsində zərərçəkmiş şəxslər müxtəlif dərman preparatları, oksigen maskaları,sarğı materialları,tibbi ləvazimat və avadanlıqlarla təmin ediliblər.Ölkəmizdə fəaliyyət və müxtəlif şirkətlər də qardaş ölkəyə maddi yardımlar göstəriblər. Bundan başqa, Azərbaycan xalqı da səfərbər olaraq yardım toplama məntəqələrinə yardımlar göndərərək bu dar gündə Türkiyəyə dəstəyini bildirib. Sadə vətəndaşların səfərbərliyi nəinki Bakıda, hətta bölgələrdə də müşahidə edilib. Mənim deputat seçildiyim Quba rayonunda da, sadə vətəndaşlar yardım məntəqələrinə axın edərək qardaş ölkənin zərərçəkmiş vətəndaşlarının ehtiyaclı olduğu ləvazimatları təmin edərək Türkiyəyə göndəriblər. Bundan başqa, Böyük Britaniya, ABŞ, Rusiya, Çin, İsrail, İsveçrə, Avstriya, Fransa, Macarıstan, Bolqarıstan, Hindistan və Pakistan kimi dövlətlər də zəlzələ bölgəsinə axtarış-xilasetmə qrupları, tibbi briqadalar və humanitar yardımlar göndəriblər.
Mən burada bir önəmli faktı qeyd etmək istərdim. Ölkəmizin və digər dövlətlərin zəlzələ ilə bağlı Türkiyəyə göstərmiş olduğu yardımlara baxmayaraq, təbii fəlakətin nəticələrin aradan qaldırılmasında ən əsas rolu Türkiyə özü oynayır. Mən,Türkiyənin bu çətin sınağın öhdəsindən gələcəyini düşünürəm. Zəlzələ bölgəsi Türkiyə ixracatının 8,5 faizini, idxalının isə 6,7 faizini təşkil edir. Bunu nəzərə alaraq, zəlzələnin ölkə ixracatında bir neçə milyard dollar azalmaya səbəb olacağını demək olar. Buna baxmayaraq, idxalın da azalması öz növbəsində xarici ticarət kəsirində artımının qarşısını alacaq.Həmçinin, zəlzələnin baş verdiyi ərazinin Türkiyənin iqtisadiyyatının 10%-nin cəmləşdiyi zonada olduğunu və daha az sənayeləşmiş bölgədə olduğunu nəzərə alaraq, Türkiyənin ötən illərdə möhkəmlənmiş iqtisadiyyatı ilə birgə bu çətin sınaqdan çıxacağını düşünürəm.Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da çıxışında bütün dağılan binaların bir il ərzində tikiləcəyini və bu məqsədlə dövlət büdcəsindən 100 milyard lirə ayrıldığını bildirib.Türkiyənin turizm ölkəsi olduğunu və Türkiyəyə gələn xarici turistlərin cəmi 1 faizinin zəlzələdən zərər görmüş 10 vilayətə baş çəkdiyini nəzərə alaraq, zəlzələnin turizm sektoruna o qədər də mənfi təsir göstərəcəyini düşünmürəm.
Bəziləri zəlzələnin süni olaraq törədildiyini iddia edir. Mən, bu məsələ barədə yerli və xarici alimlərin rəylərini dinləməyi və insanları mütəxəssislər tərəfindən təsdiq olunmayan fikirləri qəbul etməməyə çağırıram. Alimlərin də qeyd etdiyi kimi, süni zəlzələni törətmək üçün lazım olan çox böyük həcmli enerjini yer səthində əldə etmək və onu ən azı 10 km dərinliyə ötürmək heç bir vasitə ilə mümkün deyil. Buna görə də, uydurulmuş məlumatlara inanmaq lazım deyil.
Son olaraq, Türkiyədə baş verən təbii fəlakətin siyasi məqsədlərdə istifadə olunması barədə öz fikrimi bildirmək istəyirəm. Ümumiyyətlə, zəlzələ təbii fəlakətdir və bundan heç kim sığortalanmayıb. Zəlzələnin nəticələrinin aradan qaldırılması üçün iqtidara beynəlxalq səviyyədə çox böyük dəstək var. Buna görə də, zəlzələnin ağır nəticələrinin siyasi mübarizədə istifadə olunmasının qəti əleyhinəyəm.
Bildiyimiz kimi, Türkiyədə may ayında prezident və parlament seçkiləri keçiriləcək. Demokratik dəyərlərin qoruyucusu olan Türkiyədə seçkilər azad, ədalətli və şəffaf keçirilir. Hazırda, Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətlər ən yüksək səviyyədədir.İki ölkə bir-birinə siyasi, iqtisadi, mənəvi və mədəni baxımdan bağlıdır.Ona görə də, bizə güclü, stabil və inkişaf etmiş Türkiyə lazımdır.Mən, bunun təminatçısı kimi Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı görürəm.Əlbəttə, bunun bir sıra səbəbləri var. İlk olaraq, “AKP”nin Azərbaycan siyasəti ölkəmizi tam qane edir. Türkiyə qardaş ölkə kimi öz dəstəyini Vətən müharibəsində yetərincə göstərib. Buna görə də, Ərdoğan hakimiyyətinin may ayında keçiriləcək seçkilərdə qalib gəlməsi ölkəmizin siyasi maraqları baxımından da çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Bundan başqa, Rəcəb Tayyib Erdoğanın may ayında seçkilərdə qalib gəlməsi regionun stabilliyi və inkişafı baxımından da böyük önəm kəsb edir.Ərdoğan həm Türkiyədə, həm də bölgədə söz sahibidir. İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təşəbbüsü ilə Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranması bunun bariz göstəricisidir.TDT-yə üzv olan ölkələrin ÜDM-i ,bu təşkilatda müşahidəçi statusu olan iki ölkə ilə birgə 1,25 trilyon dollardan çoxdur. Təşkilata üzv olan ölkələrin təbii resurslarını, əlverişli coğrafiyalarını nəzərə alsaq, bu təşkilat gələcəkdə qlobal geosiyasət və iqtisadiyyatda önəmli rola malik olacaq. Türkdilli ölkələrin dünya miqyasında böyük gücə çevrilməyi üçün bu təşkilatın varlığı və gələcək inkişafı zəruridir. Bunun üçün də,Rəcəb Tayyib Ərdoğan kimi böyük təcrübəyə malik və bacarıqlı siyasətçinin hakimiyyətdə olması təşkilatın və regionun inkişafı baxımından önəmlidir. Bu faktorları nəzərə alaraq, mən, Türkiyə xalqının dəstəyi ilə Rəcəb Tayyib Ərdoğanın may ayında keçiriləcək seçkilərdə yenidən qalib gələcəyinə inanıram.
Türkiyənin kədəri bizim də kədərimizdir. Mən, Türkiyədə baş verən zəlzələdə həlak olanların ailəsinə başsağlığımı çatdırır, yaralananların tezliklə şəfa tapmasını diləyirəm. Azərbaycan dövləti həmişə olduğu kimi, bu çətin gündə də, qardaş Türkiyənin yanındadır.
Tanrı Türkiyəni qorusun!
Vahid Əhmədov
Millət vəkili
Qeydə alınan zəlzələ qardaş ölkənin iqtisadiyyatına 84 milyard dollar zərər vurmuşdur ki, bu da Türkiyənin ÜDM-in təxminən 10 faizini təşkil edir. Bu ziyanın 70,8 milyard dolları yaşayış binalarına dəyən zərər nəticəsində ortaya çıxıb. Ölkə büdcəsinin gəlirləri 10,4 milyard azalıb. Əmək itkilərinin qardaş ölkəyə vurduğu ziyan isə 2.9 milyard dollar təşkil edib.Təbii fəlakətin sosial ziyanının böyüklüyü isə göz qabağındadır. Ailəsi məhv olan, əlil qalan, ağır fiziki və mənəvi travma alan insanların sayı 10 minlərlə ölçülür.
Sevindirici haldır ki, belə böyük miqyaslı fəlakət ilə mübarizədə bir çox dövlət Türkiyəni tək buraxmadı. “Bir millət, iki dövlət” şüarına daima sadiq qalan Azərbaycan bu çətin vaxtda da Türkiyəyə yardım edən ilk dövlət oldu. Fevralın 6-da, Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, güclü zəlzələnin fəsadlarının aradan qaldırılması və axtarış-xilasetmə əməliyyatlarına dəstək məqsədilə Fövqəladə Hallar Nazirliyinin ilkin olaraq 420 nəfərdən ibarət çevik xilasetmə qüvvələri qardaş ölkəyə yola düşüb.Cənab Prezidentin göstərişi ilə, qardaş ölkəyə yardım aparan 7 təyyarə və 1 avtomobil karvanı göndərilib. Azərbaycan qardaş ölkəyə hər cür tibbi ləvazimatlarla təchiz olunmuş səhra hospitalı, dağıntılardan ziyan çəkmiş vətəndaşların yerləşdirilməsi üçün çadırlar,yataq dəstləri və qızdırıcılar yola salıb. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın da göstərişinə əsasən, fond tərəfindən qardaş ölkəyə humanitar yardım göndərilib. Fondun yardımı sayəsində zərərçəkmiş şəxslər müxtəlif dərman preparatları, oksigen maskaları,sarğı materialları,tibbi ləvazimat və avadanlıqlarla təmin ediliblər.Ölkəmizdə fəaliyyət və müxtəlif şirkətlər də qardaş ölkəyə maddi yardımlar göstəriblər. Bundan başqa, Azərbaycan xalqı da səfərbər olaraq yardım toplama məntəqələrinə yardımlar göndərərək bu dar gündə Türkiyəyə dəstəyini bildirib. Sadə vətəndaşların səfərbərliyi nəinki Bakıda, hətta bölgələrdə də müşahidə edilib. Mənim deputat seçildiyim Quba rayonunda da, sadə vətəndaşlar yardım məntəqələrinə axın edərək qardaş ölkənin zərərçəkmiş vətəndaşlarının ehtiyaclı olduğu ləvazimatları təmin edərək Türkiyəyə göndəriblər. Bundan başqa, Böyük Britaniya, ABŞ, Rusiya, Çin, İsrail, İsveçrə, Avstriya, Fransa, Macarıstan, Bolqarıstan, Hindistan və Pakistan kimi dövlətlər də zəlzələ bölgəsinə axtarış-xilasetmə qrupları, tibbi briqadalar və humanitar yardımlar göndəriblər.
Mən burada bir önəmli faktı qeyd etmək istərdim. Ölkəmizin və digər dövlətlərin zəlzələ ilə bağlı Türkiyəyə göstərmiş olduğu yardımlara baxmayaraq, təbii fəlakətin nəticələrin aradan qaldırılmasında ən əsas rolu Türkiyə özü oynayır. Mən,Türkiyənin bu çətin sınağın öhdəsindən gələcəyini düşünürəm. Zəlzələ bölgəsi Türkiyə ixracatının 8,5 faizini, idxalının isə 6,7 faizini təşkil edir. Bunu nəzərə alaraq, zəlzələnin ölkə ixracatında bir neçə milyard dollar azalmaya səbəb olacağını demək olar. Buna baxmayaraq, idxalın da azalması öz növbəsində xarici ticarət kəsirində artımının qarşısını alacaq.Həmçinin, zəlzələnin baş verdiyi ərazinin Türkiyənin iqtisadiyyatının 10%-nin cəmləşdiyi zonada olduğunu və daha az sənayeləşmiş bölgədə olduğunu nəzərə alaraq, Türkiyənin ötən illərdə möhkəmlənmiş iqtisadiyyatı ilə birgə bu çətin sınaqdan çıxacağını düşünürəm.Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da çıxışında bütün dağılan binaların bir il ərzində tikiləcəyini və bu məqsədlə dövlət büdcəsindən 100 milyard lirə ayrıldığını bildirib.Türkiyənin turizm ölkəsi olduğunu və Türkiyəyə gələn xarici turistlərin cəmi 1 faizinin zəlzələdən zərər görmüş 10 vilayətə baş çəkdiyini nəzərə alaraq, zəlzələnin turizm sektoruna o qədər də mənfi təsir göstərəcəyini düşünmürəm.
Bəziləri zəlzələnin süni olaraq törədildiyini iddia edir. Mən, bu məsələ barədə yerli və xarici alimlərin rəylərini dinləməyi və insanları mütəxəssislər tərəfindən təsdiq olunmayan fikirləri qəbul etməməyə çağırıram. Alimlərin də qeyd etdiyi kimi, süni zəlzələni törətmək üçün lazım olan çox böyük həcmli enerjini yer səthində əldə etmək və onu ən azı 10 km dərinliyə ötürmək heç bir vasitə ilə mümkün deyil. Buna görə də, uydurulmuş məlumatlara inanmaq lazım deyil.
Son olaraq, Türkiyədə baş verən təbii fəlakətin siyasi məqsədlərdə istifadə olunması barədə öz fikrimi bildirmək istəyirəm. Ümumiyyətlə, zəlzələ təbii fəlakətdir və bundan heç kim sığortalanmayıb. Zəlzələnin nəticələrinin aradan qaldırılması üçün iqtidara beynəlxalq səviyyədə çox böyük dəstək var. Buna görə də, zəlzələnin ağır nəticələrinin siyasi mübarizədə istifadə olunmasının qəti əleyhinəyəm.
Bildiyimiz kimi, Türkiyədə may ayında prezident və parlament seçkiləri keçiriləcək. Demokratik dəyərlərin qoruyucusu olan Türkiyədə seçkilər azad, ədalətli və şəffaf keçirilir. Hazırda, Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətlər ən yüksək səviyyədədir.İki ölkə bir-birinə siyasi, iqtisadi, mənəvi və mədəni baxımdan bağlıdır.Ona görə də, bizə güclü, stabil və inkişaf etmiş Türkiyə lazımdır.Mən, bunun təminatçısı kimi Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı görürəm.Əlbəttə, bunun bir sıra səbəbləri var. İlk olaraq, “AKP”nin Azərbaycan siyasəti ölkəmizi tam qane edir. Türkiyə qardaş ölkə kimi öz dəstəyini Vətən müharibəsində yetərincə göstərib. Buna görə də, Ərdoğan hakimiyyətinin may ayında keçiriləcək seçkilərdə qalib gəlməsi ölkəmizin siyasi maraqları baxımından da çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Bundan başqa, Rəcəb Tayyib Erdoğanın may ayında seçkilərdə qalib gəlməsi regionun stabilliyi və inkişafı baxımından da böyük önəm kəsb edir.Ərdoğan həm Türkiyədə, həm də bölgədə söz sahibidir. İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təşəbbüsü ilə Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranması bunun bariz göstəricisidir.TDT-yə üzv olan ölkələrin ÜDM-i ,bu təşkilatda müşahidəçi statusu olan iki ölkə ilə birgə 1,25 trilyon dollardan çoxdur. Təşkilata üzv olan ölkələrin təbii resurslarını, əlverişli coğrafiyalarını nəzərə alsaq, bu təşkilat gələcəkdə qlobal geosiyasət və iqtisadiyyatda önəmli rola malik olacaq. Türkdilli ölkələrin dünya miqyasında böyük gücə çevrilməyi üçün bu təşkilatın varlığı və gələcək inkişafı zəruridir. Bunun üçün də,Rəcəb Tayyib Ərdoğan kimi böyük təcrübəyə malik və bacarıqlı siyasətçinin hakimiyyətdə olması təşkilatın və regionun inkişafı baxımından önəmlidir. Bu faktorları nəzərə alaraq, mən, Türkiyə xalqının dəstəyi ilə Rəcəb Tayyib Ərdoğanın may ayında keçiriləcək seçkilərdə yenidən qalib gələcəyinə inanıram.
Türkiyənin kədəri bizim də kədərimizdir. Mən, Türkiyədə baş verən zəlzələdə həlak olanların ailəsinə başsağlığımı çatdırır, yaralananların tezliklə şəfa tapmasını diləyirəm. Azərbaycan dövləti həmişə olduğu kimi, bu çətin gündə də, qardaş Türkiyənin yanındadır.
Tanrı Türkiyəni qorusun!
Vahid Əhmədov
Millət vəkili
