"Bu, təkcə texniki məsələ deyil, həm də sosial ədalət və ictimai etimad məsələsidir" — İT mütəxəssisi

GÜNDƏM 02 iyun 2025, 19:00
Ötən gün keçirilən l ixtisas qrupu üzrə qəbul imtahanında Azərbaycan və rus bölməsi üzrə riyaziyyat fənnindən 1 sualda texniki səhvə yol verilib. Bu barədə Dövlət İmtahan Mərkəzi məlumat yayıb. Bildirilib ki, sual üzrə şagirdlərin xeyrinə qərar qəbul ediləcək. Həmin sual düzgün cavablandırılmış kimi qeyd ediləcək. 

Demokrat.az-a açıqlamasında İT mütəxəssisi Elvin Abbasov deyib ki, Dövlət İmtahan Mərkəzinin açıqladığı texniki səhvlik, xüsusilə qəbul imtahanları kimi həlledici mərhələlərdə abituriyentlərin psixoloji durumu və gələcək planlarına birbaşa təsir göstərə bilər:

“Bir sualın belə texniki baxımdan səhv olması, şagirdin ümumi nəticəsini, ixtisas seçimini və hətta dövlət sifarişi ilə təhsil alma şansını dəyişə bilər. Buna görə də belə hallar cəmiyyət tərəfindən ciddi şəkildə izlənilir və ictimai etimadı sarsıtmamaq üçün şəffaf və ədalətli qərarların qəbulu mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Texniki səhvlərin səbəbi müxtəlif ola bilər — məsələn, proqram təminatında uyğunsuzluq, insan faktoruna bağlı yanlışlıq, cavab kartının səhv kodlaşdırılması və ya sistemin düzgün test edilməməsi. 

Belə problemlərin qarşısını almaq üçün bir neçə əsas addım atılmalıdır:

İmtahan suallarının çoxpilləli yoxlama prosesi – elmi ekspertlər, metodistlər və texniki qruplar tərəfindən.

Avtomatlaşdırılmış test sistemlərinin təhlükəsiz və geniş sınaqlardan keçirilməsi.

Ehtiyat mexanizmlərin tətbiqi – texniki problem aşkarlandıqda operativ qiymətləndirmə və abituriyentin zərərinə olmadan məsələni həll etmək.

İctimai müşahidəçilər və müstəqil nəzarət mexanizmləri vasitəsilə etimadın qorunması.

Eyni zamanda süni intellekt və yeni texnologiyalar bu problemlərin qarşısının alınmasında mühüm rol oynaya bilər. Məsələn, LLM (Böyük Dil Modelləri) və intellektual analiz alətləri imtahan suallarını əvvəlcədən texniki və məntiqi səhvlər baxımından yoxlaya bilər”. 

Ekspert əlavə edib ki, AI əsaslı sistemlər təkrar olunan sual strukturlarını təhlil edərək, potensial qarışıqlıq yarada biləcək ifadələri avtomatik olaraq işarələyə bilər:

“Bundan əlavə, cavab vərəqlərinin oxunmasında və emalında AI əsaslı OCR (Optik Simvol Tanıma) sistemlərinin istifadəsi həm sürəti artırır, həm də səhv ehtimalını azaldır. Eyni zamanda, proqnozlaşdırıcı analitika sistemləri ilə imtahan zamanı texniki nasazlıq riski əvvəlcədən müəyyən edilə və qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirilə bilər. Süni intellektin dəstəyilə yaradılmış “real-time” monitorinq sistemləri isə imtahanın gedişində qeyri-adi texniki davranışları (məsələn, sistem donması, cavab itkiləri) dərhal aşkarlayıb müdaxilə imkanını artırır. Beləliklə, bu kimi texniki səhvlərin minimuma endirilməsi üçün yalnız texnologiyanın yox, həm də insan faktorunun peşəkar şəkildə idarə olunması, həmçinin AI və rəqəmsal etikaya əsaslanan hibrid nəzarət modellərinin tətbiqi vacibdir. Bu, təkcə texniki məsələ deyil, həm də sosial ədalət və ictimai etimad məsələsidir”.

Leyla Turan 
Demokrat.az

SEÇİLMİŞ XƏBƏRLƏR

DİGƏR XƏBƏRLƏR

XƏBƏR LENTİ
Top